Korkunç bir gürültüyle taşlar, kayalar yuvarlanıyor vadinin tabanında akmakta olan nehrin üzerine. Bitkiler, böcekler, dallar, çalılar, ağaçlar iniyor yamaçtan aşağı. Çevresindeki canlıları da beraberinde sürükleyen bir heyelan Anadolu Yarımadası’nın en gizemli nehirlerinden Göksu’nun yolunu kesiyor. Heyelan molozuyla önü tıkanan nehir kendine bir yol bulmaya çabalıyor.

Tek bir hedefi var, Akdeniz’e ulaşmak. Heyalan dolgusunun tabanında birkaç çatlak bularak ve bu çatlakları genişleterek yoluna devam ediyor. Heyelandan önce Göksu’ya katılan Karasu Çayı ise heyelan dolgusunun üzerinde ayrı bir uğraş içinde; kocaman kayaların arasındaki gevşek topraktan sızarak, yeraltında yoluna devam eden Göksu’ya ulaşmaya çalışıyor. Sonunda başarıyor bunu, ancak bir süre sonra bu çatlaklarda çökelttiği kireçtaşı nedeniyle kendi yolunu tıkıyor; ve Göksu’nun üzerinde heyelan malzemesi ve travertenden bir doğal köprü oluşmasına neden oluyor. Artık tek çaresi kalıyor Karasu Çayı’nın Göksu’ya ulaşmak için; kendi eseri olan traverten köprünün üzerinden ilerlemek ve Göksu’ya bu doğal köprünün bittiği yerlerden tekrar kavuşmak. Heyelan dolgusu ve travertenden oluşan köprünün bitimine geldiğinde 15-20 metre yüksekten Göksu’nun üzerine iniyor, çağlayarak ve her zaman olduğu gibi çevresine kireçtaşı çökelterek. Heyelan, Toros sıradağlarında bir doğa anıtı yaratıyor:

“Hadim Yerköprüsü”. Yıllarca süren bir oluşum sürecinin öyküsü bu. Ülkemizdeki birçok doğal oluşumu inceleyen ve tanıtımı için uğraşan jeolog Temuçin Aygen’e göre Hadim Yerköprüsü’nün geçmişi böyle.

Alp-Himalaya sisteminin bir parçası olan Toros sıradağları yapısal özelliği ve iklim koşulları nedeniyle ülkemizin en engebeli yörelerinden biri. Bu bölgedeki akarsular, kalker yapıdan dolayı kimi vadilerde yeraltı yolculuğu yapmak zorunda kalırlar. Dibe batar ve birkaç yüz metre ya da kilometre sonra tekrar yeryüzüne çıkarlar. Başka bölgelerimizde rastlanmayan, içinden akarsuların geçtiği bu tünellere yerel olarak “yerköprü” adı verilmiş.

Hadim Yerköprüsü, sayıları 20’yi aşan Anadolu yerköprülerinin en güzellerinden biri. Onu diğerlerinden ayrıcalıklı yapan Karasu Çayı’nın varlığı. Karasu, Yerköprü’nün 150 metre kadar kuzeyinden, Çakallar köyünün üzerinde bulunduğu dağın dibinden çıkar. Değdiği herşeyi kalkerle kaplayan, kayaların çatlaklarını kireçtaşından bir harçla dolduran bu su, yerköprünün doyumsuz oluşumlarının baş mimarı.

Göksu’nun, Hadim Yerköprüsü’ndeki yeraltı yolculuğu yaklaşık 500-600 metre sürer. Yıllar boyu aktığı bu yeraltı tüneli yeryüzüne iki ağızla bağlanan bir mağara halini almış. İçinden Göksu’nun aktığı bu mağarayı bir uçtan diğer uca geçmek ne yazık ki pek olanaklı değil. Doğal tünel tam ortalarına gelindiğinde o kadar daralır ki, Göksu bile zor sığar. Ancak sifon dalışında deneyimli mağara dalgıçları buradan geçme şansına sahip. Mağaranın her iki ağzından da Karasu çayı şelaleler yaparak Göksu’nun üzerine dökülür. Bu iki ağızdaki şelalerden Göksu’nun mağaradan çıktığı tarafta olanı görülmeye değer büyüklükte ve güzellikte. Diğeri ise daha küçük ve cılız.

Hadim Yerköprüsü’ne birçok yönden ulaşılabilir. En kolay ulaşım Konya-Hadim asfaltı. Bunun yanısıra Ermenek veya Karaman üzerinden de buraya gelinebilir. Konya-Hadim asfaltında, Hadim’e 10 km kala sola ayrılan Aladağ yoluna saptıktan bir süre sonra Aladağ Vadisi’ne iniş başlar. Yolun sapaktan sonraki yaklaşık 20 km’lik bölümü stabilize. Bir süre sonra Göksu’yu görürsünüz aşağılarda, çevresi yemyeşil bitki örtüsü ile sarılmış olarak. İyice aşağılara inince üzüm bağları kaplar yolun iki yanını. Bademli köyü sapağına gelindiğinde kime sorsanız size Yerköprü’ye giden dar yolu gösterir.

Burayı doyasıya gezebilmek için çadırda konaklamak ya da sabah çok erkenden ulaşmak en mantıklısı. En az bir gününüzü, sabahtan akşama kadar ayırmaya değecek bir yer burası. Hiçbir zaman unutmamanız gereken önemli bir şey de Hadim Yerköprüsü’nün tadının ıslanmadan çıkmayacağı. Bu nedenle mayo, havlu, su geçirmez naylon torbalar ve yedek giysilerinizi yanınıza almayı unutmayın.

Arabadan indiğinizde suyun uğultusuna doğru ilerleyerek Karasu Çayının oluşturduğu büyük şelaleyi görebileceğiniz traverten setlere ulaşabilirsiniz. Kamp kurmayı isteyenler için bu setler çok uygun.

Eğer bu doğal anıtın tüm güzelliklerini tatmak isterseniz büyük şelalenin sularının döküldüğü vadiye inmeniz gerekecek. Vadinin tabanına vardığınızda çevreniz Karasu’nun yıllarca süren iş­çiliğinin eserleri ile dolar. Hala oluşumunu sürdüren travertenler, irili ufaklı şelaleler, üzerlerinden suların sızdığı yosunlarla kaplı kayalar, kireçtaşından havuzcuklar... Mağara oluşumlarının sergilendiği bir açık hava müzesinin içindesiniz artık.

Amacınız ileriye gitmekse, kayalara tırmanmayı, çağlayarak akan suların yanıbaşından geçmeyi ve ıslanmayı göze almanız gerekir. Büyük şelalenin döküldüğü yerde küçük bir göl çıkar karşınıza. Kimi yerleri akıntılı, kimi yerleri durgun masmavi bir göl. Burası yüzmek için en güzel yerlerden biri. Akıntının yoğunlaştığı bölümlere yaklaşmadan bu doğal havuzda doyasıya yüzebilirsiniz. Yerköprü’ye ilk gittiğimizde üzerinden atlayabileceğimiz doğal tramplenler keşfedip neredeyse bütün bir öğleden sonra bu doğal havuzda yüzmüştük. Kaya bloklarının üzerinde güneşlenmiş, deniz kıyısındaymışçasına bir hafta sonu geçirmiştik. Daha sonraki gelişlerimizde ise şelalenin arkasındaki mağarayı keşfe çıkmıştık. Karasu Çayı’nın oluşturduğu büyük şelaleye yaklaştıkça değişik boyutlardaki gökkuşakları yolumuzu kesmişti. Her adımımızla hareket eden, bir türlü yakalanamayan, kimi zaman birkaç metre, kimi zamanda beş on metre uzağımızda oluşan gökkuşakları.

Şelalenin arkasına geçmeyi herkese öneririm. Olağanüstü görüntüler, kocaman bir mağara ve içinde masmavi suyu ile Göksu. Şelalenin arkasına ulaşmak için en uygun rota vadinin solundan ilerlemek. Bu rotada ilerleyenleri önce sağnak bir yağmur, daha sonra ise akıntılı bir bölümden yüzerek geçiş bekliyor. Bu 8-10 metrelik geçiş için şişme bir botun yanınızda olması işinizi bayağı kolaylaştırır.

Mağaranın içi de, dışarısı kadar büyüleyici görüntülere sahip. Şelalenin uğultusu ve tavandan akan suların şıpırtısı eşliğinde duvarlardan sarkan yemyeşil yosun kümeleri, değişik boyutlarda traverten oluşumlar, mağaranın ağzından inen şelalenin tülü arasından sızan gün ışığının hüzmeleri; mağaranın içlerine doğru ilerledikçe insanı ürküten karanlık...

Hadim Yerköprüsü, gezmeyi sevenleri, doğa tutkunlarını her açıdan tatmin edecek özelliklere sahip ender bir doğal anıt. Ancak, güzelliklerinin yanısıra tehlikeleri de olan bir yer. Akıntılı yerlerde kaygan kayaların üzerinden geçiş yaparken atılan her adımda dikkatli olunmalı, mağaranın içine girerken mutlaka kask kullanılmalı, yüzülecek yerler iyi seçilmeli. Kısaca olağanüstü görüntülerin büyüsüne kapılıp tedbirsiz davranmamalı. Birkaç kere gitme olanağı bulursanız her gidişinizde bazı şeylerin değiştiğini, oluşumların geliştiğini, kimi yerlerde suların değişik yerlerden aktığını, yeni travertenlerin oluşmaya başladığını gözleyebilirsiniz. Zaten bir kez giderseniz hafızanıza yerleşen görüntüleri bir daha silemezsiniz ve hep Hadim Yerköprüsü’ne tekrar gitme tutkusu ile yaşarsınız.

With a thundering sound rocks and boulders rolled down into the river flowing along the valley floor. Plants, insects, branches, bushes and trees were swept away down the steep slope. This landslide carrying everything living with it made a dam across the Göksu, one of the most secretive rivers on the Anatolian peninsula. Its course blocked by earth and rubble, the river sought desperately to find a way through. It had a single object, to reach the Mediterranean. Finding some cracks beneath the mass of landslide debris, the water bored into them, gradually creating a tunnel through which it could continue on its way. Meanwhile the Karasu river, which prior to the landslide had flowed into the Göksu here, was similarly endeavoring to proceed on the upper side of the landslide fill, forcing its way down through the loose earth between the great boulders, struggling to reach the buried Göksu. Finally it achieved its aim, but then hit another problem. Now the calcium deposited by the river waters in the cracks as it flowed down them blocked this route, creating a natural bridge over the Göksu made of debris cemented by lime. The only way the Karasu could reach the Göksu now was to travel to the end of the travertine bridge which it had made. At the end of the bridge it spilled from a height of 15-20 m into the Göksu, again precipitating lime along its new route.

The landslide had caused a natural monument to come into being in the Toros mountain range. Hadim Natural Bridge. That is the story of this remarkable formation according to geologist Temuçin Aygen, who has spent years studying many remarkable natural features in Turkey. The Toros range, which is part of the great mountain system including the Alps and the Himalayas, is one of the most rugged regions in Turkey. This is due to a combination of the mountains’ structural characteristics and climatic factors. The Toros are limestone regions, in which streams and rivers carry away the calcium carbonate in the limestone and so hollow out underground channels for themselves, plunging into the ground to emerge several hundred meters or even kilometers further on. The tun­nels that they form, and which occur in no other region of Turkey, are known locally as yerköprü or ‘ground bridges’.

The Hadim Natural Bridge is the most spectacular of the more than 20 which exist in Turkey altogether. What distinguishes it from the others is the Karasu river, which pours out of the base of a mountain near the village of Çakallar 150 m north of the natural bridge. All along its course the river unloads the calcium gathered on its passage through the heart of the mountain, filling the cracks in the rocks with lime mortar. This river is the architect-in-chief of the astounding natural bridge. The Göksu makes an underground journey of around 500 meters beneath the Hadim Natural Bridge, and over the centuries the tunnel has been transformed into a cavern with two gaping mouths. Unfortunately it is not possible for casual visitors to pass right through the cave and out the other side, as in the centre the way becomes so narrow that even the Göksu barely wriggles through. Only cavers experienced in sump diving can make the submerged crossing.

At both mouths of the cavern the Karasu cascades down onto the Göksu. While the fall at the upstream end is fairly unsubstantial, the downstream fall is voluminous and spectacular.

The Hadim Natural Bridge can be reached from several points, the easiest being the main road leading south from Konya. But there are alternative routes from both Ermenek and Karaman. From Konya take the Aladağ turning to the left 10 km before the town of Hadim. The road soon begins the descent into the Aladağ Valley. The first 20 km or so are stabilised. Soon you will see the Göksu below, wreathed in green vegetation. Further down the road passes through vineyards, and at the turnoff to Bademli anyone will show you the narrow road to the bridge.

The best way to make the most of your visit is to take tents and camp by the river, or leave early in the morning, as this is a sight worth setting aside at least a day for. You must be prepared to get wet to enjoy Hadim Natural Bridge to the full, so do not forget to take swimsuits, towels, plastic bags and spare clothes with you.

When you get out of the car follow the sound of the water and it will lead you to the travertine platforms from which you can see the large waterfall on the Karasu river. These platforms are a perfect place to set up camp. To see this natural monument in all its beauty you must climb down into the valley to the bottom of the waterfall. When you arrive on the valley floor you will see the ongoing work of the Karasu all around you -travertines in the process of formation, cascades of all sizes, weed covered rocks with water trickling over them, and limestone pools. You are in an open-air museum of cave formation.

If you want to proceed further, then you must be prepared to climb rocks, pass right by the cascading water, and get wet. The large waterfall pours into a small lake which in places boils with currents and in others is calm and blue. This is one of the best places to swim, although take care to avoid the area of strong currents. The first time we went to Hadim Natural Bridge, we spent almost an entire afternoon swimming in this pool and discovering natural diving boards. In the intervals between swimming and diving we sunbathed on the rocks. That weekend was like a trip to the seaside. On our next visit we set out to explore the cave behind the waterfall. As we approached the fall, rainbows of diverse sizes appeared in our path. They moved with us at every step, always just a few meters ahead, sometimes closer and sometimes further, just out of reach.

Everyone who comes here should go behind the waterfall to see the extraordinary sight of a great cavern and inside it the blue Göksu. The best way to get behind the fall is to go down the left side of the valley, which involves first being caught in a downpour, and then a swim of 8-10 meters through fast flowing water. An inflatable dinghy is definitely an advantage here.

The interior of the cave is as magical as the exterior. In the soft light filtering through the net curtains of the fall, to the steady roar and accompanying sound of dripping water from the ceiling, you can see fronds of green weed hanging from the walls and travertine formations of all kinds of shapes and sizes. Deeper into the cave it becomes eerily darker.

Hadim Natural Bridge is a place of rare beauty and fascination. However, it has its dangers, and visitors should be warned to take care negotiating the slippery rocks in places where the water has strong currents, to wear a helmet into the cave, and choose their swimming spots carefully. In short, do not get so carried away by the enchantment that you forget to take sensible precautions.

If you are lucky enough to come more than once, you will notice changes each time. The formations grow and alter their shape, the water finds new courses down which to flow, and new travertine are born. Anyway, having been there once, the images imprinted on your memory will never leave you in peace until they have dragged you back again.